නිරීක්ශන තාරකා විද්‍යාව සහ ආකාශ වස්තු ඡායාරූපකරනය පිලිබඳ කඳවුරක් සහ පුහුනු වැඩමුලුවක් Central Initiative for Astronomical Studies (CIAS) තාරකා විද්‍යා සංගමය මගින් සංවිධානය කර තිබෙනවා. එහි ප්‍රධාන දේශනය පවත්වනු ලබන්නේ තරු පුවත් සංස්කාරකවරයෙකු ලෙස කටයුතු කරන මහසෙන් රන්දිවෙල මහතා විසිනුයි. සැප්තැම්බර් 17 වන දින සවස හතරේ සිට මෙම වැඩමුලුව පැවැත්වීමට සියලු කටයුතු මේ වන විට…
ශ්‍රී ලංකා භොතික විද්‍යා ආයතනය මගින් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ භොතික විද්‍යා අංශය සහ ශ්‍රී ලංකා තාරකා විද්‍යා ඔලිම්පියාඩ් සංගමයේ සහයෝගය සහිතව පවත්වනු ලබන 14 වන ශ්‍රී ලංකා තාරකා විද්‍යා සහ තාරකා භොතික විද්‍යා ඔලිම්පියාඩ් තරඟය (10, 11, 12, 13 ශ්‍රේණි) සහ 10 වන ශ්‍රී ලංකා කනිෂ්ඨ තාරකා ඔලිම්පියාඩ් තරඟය (6, 7, 8, 9 ශ්‍රේණි) 2022 සැප්තැම්පබර්…
මේ සිදුවීම වාර්තා වන්නේ ජුනි මස 8 වන දිනය. මෙහිදී ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයේ ග්‍රාහක හෝ අභ්‍යවකාශ කුණු කැබලි (tiny pieces of space debris) කිහිපයක් දුරේක්ෂයේ රන් ආලේපිත පරාවර්තක හා ගැටී ඇතිබවට පර්යේෂකයින් විසින් නිගමනය කර ඇත. නමුත් මෙයින් දුරේක්ෂයේ පර්යේෂණ කටයුතු සදහා කිසිදු බාධාවක් තවමත් ඇතිවී නොමැතිබවත් ඔවුන් වාර්තාකර තිබෙනවා. දුරේක්ෂය අභ්‍යවකාශයට නිරාවරණය කල පසු…
අභ්‍යවකාශ ගතකරන චන්ද්‍රිකා වලින් සිදුවන්නේ ඒවායේ ඇති විද්‍යාත්මක උපාංග මගින් ඊට අදාළ යම්කිසි වූ විශේෂිත දත්ත වර්ගයක් එකතුකොට ඒවා පෘතුවියේ ඇති පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථාන වෙත වැඩිදුර පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා එවීමයි. මෙහිදී එම චන්ද්‍රිකා වල ඇති සන්නිවේදන උපකරණ මගින් ඉතා මහඟු කාර්යභාරයක් ඉටුවේ. එම උපාංග අතරින් සන්නිවේදන ඇන්ටනා ඉතා විශේෂිත වේ. අදාළ චන්ද්‍රිකාව සහ පෘතුවියේ පිහිටා ඇති…
සූර්යා නිරීක්ශනය කිරීමට විශේෂයෙන්ම නිර්මානය කරන ලද පාකර් සූර්ය නිරීක්ශන යානය සූර්ය කොරෝනාවට ඇතුලු වීමට සමත් වූ අතර එහි වීඩීයෝ දර්ශනයක් නාසා ආයතනය සහ ජෝන් හොප්කින්ස් විශ්ව විද්‍යාලය මගින් නිකුත් කර තිබෙනවා. යානයේ සවි කර ඇති පුලුල් පරාස දර්ශන උපකරනය මගින් ලබාගෙන ඇති එහි, සූර්යාගෙන් නිකුත් වන අයණ ප්‍රවාහයන් පහසුවෙන් දැකිය හැකියි. මෙම දත්ත මගින්…
වසරක් තුල පිපුරුම් 1600 ක් පමණ වාර්තාවී ඇති, FRB-121102 නම් ආලෝක වර්ෂ බිලියන 3ක් පමණ ඈතින් පිහිටි වාමන මන්දාකිණියේ සිදුව ඇති මෙම පිපුරුම් මාලාව, 2007 වර්ෂයේදී චීනයේ මීටර් පන්සියයක විවරය ගෝලාකාර රේඩියෝ දුරේක්ෂය (FAST) භාවිතා කරමින් විද්‍යාඥයින් විසින් නිරීක්ෂණය කර තිබෙනවා. එම සිදුවීම “වේගවත් ගුවන්විදුලි පිපුරුමක්” (Fast Radio Burst – FRB) ලෙස හඳුන්වාදී තිබෙනවා. එම…
පෘතුවියට මතට ඇස්ටරෝයිඩයක් පතිතවීමක් සිදුවියහැකි අවදානම් මොහොතකදී එය වලක්වාගැනීම සඳහා ගතහැකි ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව NASA ආයතනය පර්යේෂණ සිදුකරමින් පවතිනවා. ඩාට් මෙහෙයුමත් එවැනි පර්යේෂණ මෙහෙයුමක්. මෙහිදී “ඩයිඩිමෝස්‌” ලෙසින් නම්කෙරුණු ඇස්ටරෝයිඩ යුග්මය (Didymos Binary) වෙත කුඩා චන්ද්‍රිකා යුගලයක් යැවෙනු ඇත. එක් චන්ද්‍රිකාවක් මෙහෙයුම වාර්තා කිරීමට භාවිතාවනු ඇති අතර අනෙක එක් ඇස්ටරෝයිඩයක් මත ගැටීමට සලස්වනු ඇත. විද්‍යාඥයින් බලාපොරොත්තුවන්නේ එවැනි…
ක්ෂීරපථයට ආලෝක වර්ශ 210,000 දුරින් පිහිටා තිබෙන කුඩා මැගලන් වලාවේ නව තාරකා උපදින තරු පොකුරක් නිරීක්ශනය කිරීමට හබල් දුරදක්නය සමත් වී තිබෙනවා. NGC 346 ලෙස නම් කර ඇති මෙම තරු පොකුර තරුණ නිල් පැහැති තාරකා, වායු සහ ධූලි වලාකුලු වලින් පිරී පවතින ප්‍රදේශයක් වනවා. ගතික ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කරන මෙම තරු පොකුරේ නිරන්තරයෙන්ම නව තාරකා උපදින…
තවදුරටත් අඟහරු පෘෂ්ඨය මත හොඳින් ක්‍රියාත්මක කළ හැකි වුවත්, කලින් සැලසුම් කළ පරිදි චීනයේ ෂුරොන්ග් අඟහරු රෝවරයේ මූලික මෙහෙයුම් කාලය මේ සති අන්තයේදී අවසන් වීමට නියමිතය. ෂුරොන්ග් රෝවරය සැලසුම් කර ඇත්තේ මාස තුනක ආයු අපේක්ෂාවෙනි. එහි මූලික මෙහෙවර වූයේ අඟහරු පෘෂ්ඨයේ ජල අයිස්වල සලකුණු සෙවීම,…
අටකාමා දුරේක්ෂ සංකීර්නයේ (ALMA) පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් පළමු වරට සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයෙන් පිටත ග්‍රහලෝකයක් වටා ඇති දුහුවිලි මගින් නිර්මාණය වුනු තැටියක් නිරීක්ෂණය කර ඇත. ඒ ආලෝක වර්ෂ 400 ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇති PDS-70 ලෙස නම්කර ඇති පද්ධතියේය. එම පද්ධතිය මධ්‍යයේ තාරකාවක් සහ එය වටා ගමන් කරන ග්‍රහයන් දෙදෙනෙකු (PDS-70b, PDS-70c) ඇත. එයින් PDS-70c ලෙස නම්කර…
තරු පුවත් 